<<powrót – Balladyna – omówienie lektury
<< Streszczenie – akt II

Scena 1

Dogasa płonący dom Wdowy. Zgromadzeni ludzie są przekonani, że to Balladyna przed odjazdem do zamku Kirkora nakazała spalenie swojego domu, dowodu jej niskiego pochodzenia. Rozmawiają o tym, że jest to jej sposób na wybicie się, wyróżnienie i dopasowanie do wyższych sfer. Gdy tak rozmawiają, przychodzi Grabiec i opowiada im o tym, że został zamieniony w wierzbę. Ludzie traktują go z przymrużeniem oka – śmieją się, że może wierzbę pomyli z grabem (podobnie do Grabiec). Od nich chłopak dowiaduje się, że jego dziewczyna Balladyna wyszła za mąż.

Scena 2

Scena w zamku. Kirkor wyjeżdża, ale nie zdradza Balladynie celu swojej wyprawy. Tak naprawdę wyrusza do Gniezna, by usunąć uzurpatora z tronu, ale obiecał milczenie. Balladyna jest dręczona wyrzutami sumienia, co powoduje, że jest przekonana, że Kirkor ma podejrzenia odnośnie zniknięcia Aliny i jedzie znaleźć dowody zbrodni. Dziewczyna jest mocno zaniepokojona. Przed wyjazdem Kirkor chce ucałować jej czoło, ale to zasłania czarna wstążka. Graf jest tym zirytowany, chce, by Balladyna w całości była mu oddana, ona jednak tłumaczy mu, że po zniknięciu siostry uczyniła ślub, że będzie nosić czarną wstążkę. Tak naprawdę ukrywa pod nią swoje krwawe znamię. Na scenę wkracza Fon Kostyn, dowódca straży zamkowej, który pochodzi z Niemiec. Bardzo szybko między nim i Balladyną nawiązuje się nić porozumienia – obydwoje czują się obco w zamku.

Do zamku przybywają znajomi ze wsi Wdowy i Balladyny. Wśród nich jest Grabiec. Balladyna nie wpuszcza ich, wyrzeka się znajomości z nimi – udaje, że sama nie pochodzi ze wsi. Jej matka opowiada jej swój sen dotyczący Aliny, ale Balladyna nie chce jej słuchać. Nakazuje jej udać się do wieży, gdzie ma oczekiwać posiłku. Balladyna nie chce, by goście w zamku widzieli jej matkę. Gdy Kostryn pyta ją, kim jest kobieta, Balladyna nazywa ją mamką (piastunką), nie przyznaje się, że jest jej matką.

Scena 3

Kirkor po drodze do Gniezna wstępuje do domu Pustelnika. Mówi mu, że posłuchał jego rady i poślubił prostą kobietę. Pustelnik doradza mu, by sprawdził lojalność młodej żony. Za jego namową Kirkor wysyła Gralona (posłańca) z zamkniętą skrzynią do zamku, gdzie przebywa Balladyna.

Po odejściu Kirkora do domu Pustelnika wchodzi Filon. Jest ciekawy, czy udało się wskrzesić Alinę. Okazuje się, że było to niemożliwe i została pochowana. Filon chce wiedzieć, gdzie spoczywa ciało, ale Pustelnik jest tym zirytowany – tłumaczy mu, że nie może tracić życia na ciągłe lamentowanie.

Następnie do domu Pustelnika przychodzi Balladyna (nie wie, że chwilę wcześniej był tu też jej mąż). Ma nadzieję, że za pomocą mikstur Pustelnikowi uda się usunąć jej znamię z czoła. Po krótkiej rozmowie Pustelnik orientuje się, że znamię jest śladem zbrodni. Szybko łączy fakty (ciało zmarłej o poranku i zbrodniarka przed nim) i rozumie, że Balladyna jest morderczynią. Proponuje Balladynie wskrzeszenie siostry, ale ta odmawia. Pustelnik przepowiada jej ciągłe, palące wyrzuty sumienia, wieczny niepokój i śmierć od ognia niebieskiego. Kobieta odchodzi. Okazuje się, że tę rozmowę podsłuchał siedzący pod oknem Fon Kostryn – poznał przez to tajemnicą Balladyny.

Scena 4

Grabiec żali się, że został przepędzony sprzed zamku Balladyny. Goplana chcąc mu poprawić humor, chce spełnić jego życzenie. Chłopak chce stać się królem dzwonkowym (dzwonek – kolor karo w kartach). Skierka znalazła w lesie koronę (pozostawioną przez Pustelnika obok jego domu) i zakłada ją na głowę Grabca. Grabiec staje się karykaturą władcy – wydaje absurdalne rozkazy, nakłada podatki na rośliny i zwierzęta, zakazuje politycznych zebrań jaskółek. Słowacki w tej scenie krytykuje rządzących.

Scena 5

Do zamku przybywa Gralon z zamkniętą skrzynią od Kirkora. Mówi Balladynie, że nie może tej skrzyni otworzyć aż do powrotu Kirkora. Balladyna staje się podejrzliwa. Gdy Gralon opowiada o tym, że Kirkor zatrzymał się w domu Pustelnika a po drodze natrafili na nieżywego tura, Balladyna jest przekonana, że Kirkor wie o jej zbrodni i tak naprawdę trafili na zwłoki Aliny. Widzą narastającą panikę Balladyny, Kostryn atakuje Gralona. Wtedy Balladyna chwyta miecz i przeszywa nim ciało posłańca. To pierwsza wspólna zbrodnia Kostryna i Balladyny.

Streszczenie – akt IV >>
<<powrót – Balladyna – opracowanie lektury