<<powrót – Zemsta – omówienie lektury
Scena 1
Część zamku należąca do Cześnika. Raptusiewicz jest zadowolony, planuje szczegóły dotyczące ślubu, wydaje polecenia służbie. Opowiada historię swojej szabli – Pani Barskiej, której używał podczas walk. Z jego wypowiedzi płynie wniosek, że jest patriotą (wziął udział w konfederacji barskiej).
Scena 2
Wraca Papkin. Cześnik niby żartem mówi mu, że nie zdziwiłby się, gdyby się okazało, że Rejent zatruł wino, którym częstował Papkina. Chwilę później czyta list od sąsiada, z którego dowiaduje się o zdradzie Podstoliny. Jego dobry humor znika.
Scena 3
Dyndalski, chcąc pocieszyć Papkina, mówi mu, że nie wierzy w to, by ktokolwiek miałby go otruć, bo jego śmierć nikogo nie mogłaby zainteresować. Papkin rozumie te słowa opacznie – utwierdzają go w przekonaniu, że Rejent targnął się na jego życie.
Scena 4
Papkin pogrąża się w rozpaczy. Jest przekonany, że śmierć dopadnie go niebawem. Żałuje, że tak łatwo dał się przechytrzyć Rejentowi. Postanawia napisać testament.
Scena 5 – komizm sytuacyjny (ważna scena!)
Cześnik obmyśla plan. Polega on na tym, że Dyndalski ma napisać list w imieniu Klary do Wacława i poprosić w nim o przybycie chłopca. Cześnik dyktuje list służącemu. Szlachcic ma swoje powiedzonko – „Mocium panie”, które wplata po każdej wypowiedzianej frazie. Dyndalski nie odsiewa treści listu i zapisuje dosłownie wszystko to, co wypowiada Cześnik. Gdy ten prosi o odczytanie listu, słyszy ciągle powtarzające się „mocium panie”. Ponieważ list okazuje się złym pomysłem, Cześnik postanawia z wiadomością od Klary wysłać służącą.
Scena 6 – testament Papkina
Papkin pisze testament. Dowiadujemy się z niego, że właściwie nic nie ma. Przepisuje Klarze kolekcję motyli i gitarę angielską a najdzielniejszemu rycerzowi, który postawi pomnik na grobie Papkina – Artemizę, czyli jego szablę (chciał zapisać ją Cześnikowi, ale uraziło go to, że Cześnik nie potraktował poważnie sprawy otrucia)
Scena 7
Rozmawia Klara i Wacław. Obok stoi zrezygnowany Papkin. Młodzi rozmawiają o planach Rejenta, Papkin przyznaje się, że wiedząc o niechybnej śmierci, zdradził Cześnikowi tożsamość Wacława (powiedział, że Komisarz to Wacław).
Scena 8
Na scenę wbiega Cześnik i jego ludzie. Łapią Wacława. Cześnik rozkazuje mu wziąć ślub z Klarą (na złość Rejentowi – dzięki temu Podstolina nie będzie mogła wyjść za mąż za Wacława, Cześnik nie ma pojęcia o miłości młodych). Młodzi nie rozumieją, co się dzieje.
Scena 9
Pozostawiony sam sobie Dyndalski narzeka na Cześnika i krytykę dotyczącą listu i stawianych przez niego liter – litery B.
Scena 10
Do części zamku Cześnika wbiega Rejent. Wraca z miejsca wyznaczonego na pojedynek. Ponieważ nie zastał tam rywala, chce wiedzieć, co się dzieje. Dowiaduje się od Dyndalskiego, że nikt nie udał się na pojedynek, bo właśnie trwa ślub (dekoracje, ksiądz – wszystko to było gotowe na ślub Cześnika). Otrzymuje informację, że panem młodym jest jego syn.
Scena 11
Pojawia się młode małżeństwo i obydwoje namawiają Rejenta i Cześnika do zgody. Okazuje się, że majątek, którym dysponowała Podstolina, należy do Klary (przechodzi na nią w dniu jej ślubu) i dlatego wdowie zależało na tak szybkim wyjściu za mąż. Klara decyduje, że z otrzymanych pieniędzy zapłaci ciotce odszkodowanie za zerwanie zaręczyn przez Wacława. Sąsiedzi podają sobie ręce.