<< Pan Tadeusz – streszczenie i opracowanie

Zwyczaj/obyczaj to pewne zachowanie społeczności, które wynika z tradycji. Pielęgnowanie obyczajów wpływa na poczucie tożsamości, jedności, narodowej wspólnoty.

Jakie zwyczaje znajdziemy w epopei?

Warto podkreślić, że w Soplicowie o pielęgnowanie tradycji dbał Sędzia a wspierał go w tym m.in. Wojski.

• określony porządek przy stole i podczas spaceru

Każdy członek społeczności znał swoje miejsce, które wynikało z jego wieku, piastowanego urzędu i płci. Sposób usadzenia ważniejszych osobistości podkreślał szacunek gospodarza wobec nich.

Szczególne miejsce miała starszyzna oraz kobiety, którym mężczyźni usługiwali przy posiłku i zabawiali je rozmową.

Goście weszli w porządku i stanęli kołem.
Podkomorzy najwyższe brał miejsce za stołem;
Z wieku mu i z urzędu ten zaszczyt należy,
Idąc kłaniał się damom, starcom i młodzieży.
Przy nim stał kwestarz, Sędzia tuż przy bernardynie.
Bernardyn zmówił krótki pacierz po łacinie;
Mężczyznom dano wódkę; wtenczas wszyscy siedli,
I chołodziec litewski milcząc żwawo jedli.
Pan Tadeusz, choć młodzik, ale prawem gościa
Wysoko siadł przy damach obok jegomościa;

(warto zauważyć, że te zasady nie obowiązywały podczas picia kawy po śniadaniu – wtedy goście siadali dowolnie)

• grzybobranie

Wspólna wyprawa na grzyby. Lasy litewskie zostały przedstawione jako te, w których można znaleźć wiele różnych gatunków grzybów, czemu towarzyszą wyszukane porównania. Uczestniczy zakładali kapelusze przeciwsłoneczne i letnie opończe i wyruszali na poszukiwania. Był to sposób spędzania wolnego czasu z elementami rywalizacji.

Na zielonym obrusie łąk, jako szeregi
Naczyń stołowych sterczą: tu z krągłymi brzegi
Surojadki srebrzyste, żółte i czerwone,
Niby czareczki różnym winem napełnione;
Koźlak, jak przewrócone kubka dno wypukłe […]

Wojski jako jedyny zbierał muchomory, które wykorzystywał później jako trutkę na muchy (ciekawostka: muchomor = much +mór, czyli śmierć)

• polowanie

To popularna i lubiana forma szlacheckiej rozrywki. Polowanie odbywa się według ściśle określonych zasad, ma formę rytuału. Wybiera się osobę, która koordynuje działania (w „Panu Tadeuszu” jest nią Wojski) . Polowanie trwa od wschodu słońca aż do końca dnia. Im grubszy zwierz, tym polowanie ma większe znaczenie.

Po zakończeniu polowania dzieli się zdobycz pomiędzy tych, którzy zabili zwierzę. Organizowana jest także uczta, na której podaje się staropolski bigos. Specjalistą od łowów jest Wojski, który ma w tym duże doświadczenie. Według niego polowaniem na małego zwierza (na przykład na zające) może zajmować się służba, nie szlachta.

• czarna polewka jako odmowa wydania córki za mąż

Do końca nie wiadomo, czy Jackowi Soplicy podano czarną polewkę, gdy prosił o rękę Ewy. Według Gerwazego tak właśnie było. Zgodnie ze spowiedzią samego Jacka, do oświadczyn w ogóle nie doszło.

Sama czarna polewka to rodzaj zupy z krwi, która podawano niechcianemu konkurentowi.

• zajazd

Zbrojny najazd na ziemie, które chce się zawłaszczyć. Zajazdu dokonał Gerwazy ze szlachtą za zgodą Hrabiego.

• sejmiki szlacheckie

W „Panu Tadeuszu” zwana „radą”. Spotkanie służące dyskusji na jakiś temat. Często kończył się awanturą.

• stroje szlacheckie

Kontusz, żupan i pas to nieodłączne elementy stroju każdego szlachcica. Jeśli do tego doda się sumiaste wąsy Jacka Soplicy, to powstanie typowy polski szlachcic końca XVIII i początku XIX wieku.

W stroju szlachcianki zaprezentowała się także Zosia podczas swoich zaręczyn z Tadeuszem.

Zachwyceni dziewczyny urodą, postawą,
A szczególniej jej strojem litewskim, prostaczym.
Bo dla tych wodzów, którzy w swym życiu tułaczym
Tak długo błąkali się w obcych stronach świata,
Dziwne miała powaby narodowa szata,
Która im wspominała i młode ich lata,
I dawne ich miłostki.

<< Pan Tadeusz – streszczenie i opracowanie