<< Pan Tadeusz – streszczenie i opracowanie

Bohaterem w „Panu Tadeusza” jest szlachta jako pewna grupa społeczna, dlatego mamy do czynienia z bohaterem zbiorowym.

Sędzia Soplica jest opiekunem Tadeusza, swojego bratanka. Jego bratem jest Jacek Soplica, choć ten nie pamięta go z czasów dzieciństwa. Jest kawalerem, ponieważ jego ukochana (córka Wojskiego) zmarła. Jest gospodarzem w Soplicowie i stanowi wzór do naśladowania. Świetnie zarządza majątkiem – wsłuchuje się w rytm przyrody i potrzeby mieszkańców. To roztropny i mądry człowiek. To prawdziwy patriota, u którego w domu na każdym kroku można dostrzec oznaki miłości do ojczyzny (portrety bohaterów narodowych, zegar grający „Mazurek Dąbrowskiego”). Bywa porywczy, ale w tym wszystkim dobro kraju stawia zawsze na pierwszym miejscu.

Tadeusz Soplica – bratanek Sędziego, syn Jacka Soplicy. Nie ma kontaktu z ojcem (nie wie, że jest nim ksiądz Robak). Imię otrzymał na cześć Tadeusza Kościuszki. Akcja utworu rozpoczyna się w chwili, gdy dwudziestoletni Tadeusz wraca do Soplicowa po nauce w Wilnie. Początkowo jego ojciec życzył sobie, by Tadeusz służył w wojsku, jednak zmienił zamiar i postanowił, że powinien zostać w gospodarstwie i się ożenić. Młody chłopak szybko angażuje się emocjonalnie w relacje, bywa zagubiony. Początkowo nawiązuje romans z Telimeną, gdy orientuje się, że jego serce kieruje się w stronę Zosi, jest gotowy umrzeć z miłości. Po bitwie z Rosjanami (skutku zajazdu) zaciąga się do Legionów Polskich, gdzie okazuje się dobrym żołnierzem. Zostaje przyjęty przez Zosię.

Jacek Soplica – ojciec Tadeusza, ksiądz Robak. Jego historię poznajemy z dwóch źródeł: z opowieści Gerwazego (tu jawi się jako zapalczywy, porywczy i mściwy szlachcic, któremu zachciało się zostać zięciem Stolnika) i ze spowiedzi samego Jacka tuż przed śmiercią. Soplica był szlachcicem, który przewodził całej rodzinie Sopliców – był charyzmatyczny i ludzie na sejmikach głosowali zgodnie z jego wolą. Taka popularność sprawiła, że zaczął bywać w zamku Stolnika (ten liczył na poparcie jego i jego bliskich) i zakochał się w jego córce. Ewa również kochała Jacka. Stolnik nie zgodziłby się na to małżeństwo i swatał Ewie innego mężczyznę. Z bólu i rozpaczy Jacek zaczął pić. Poślubił pierwszą napotkaną kobietę – z tego związku narodził się Tadeusz. Targany emocjami przyszedł pod zamek Stolnika w czasie najazdu Moskali (nie planował tego w żaden sposób). W afekcie zastrzelił Stolnika. To miało dla niego przykre konsekwencje – ludność uznała go za zdrajcę, myślano, że przyłączył się do Rosjan (do wroga). Opuścił Soplicowo i rozpoczął pokutę. Przywdział habit i pod imieniem Robak zaczął działać na korzyść ojczyzny. Przeszedł wielką przemianę i całą resztę życia poświęcił na walkę i przygotowanie powstania w kraju. Jako pokutę obiecał nie wyjawić Tadeuszowi swojej tożsamości. Został zrehabilitowany dopiero po śmierci.

Telimena – mniej więcej czterdziesiestoletnia kobieta spokrewniona z Soplicami; coś łączy ją też z Horeszkami, ale nie jest to doprecyzowane. Jest opiekunką Zosi. To kobieta światła, obyta ze światem, zakochana w Petersburgu i życiu na wysokim poziomie. Kokietuje Tadeusza, później Hrabiego, w końcu wychodzi za mąż za Rejenta, któremu nakazuje porzuć styl szlachecki na rzecz francuskiej mody.

Wojski Hreczecha – daleki krewny Sędziego, jest autorytetem w sprawach myślistwa; wraz z córką mieszka w Soplicowie; to on opowiada różne historie, anegdoty – jest prawdziwym gawędziarzem.

Woźny Protazy Brzechalski – były woźny sądowy, pomaga Sędziemu w codziennych obowiązkach jak jego służący. Całym sercem stoi po stronie Sopliców w sporze o zamek. Jest oponentem Gerwazego.

Zosia Horeszkówna – córka Ewy Horeszkówny (ukochanej Jacka), sierota, którą opiekuje się Telimena. Ma czternaście lat. Jest bardzo ładna, ale skromna. Zakochuje się w Tadeuszu, ale przed jego wyjazdem nie chce od niego żadnych zobowiązań, by mógł sprawdzić, czy uczucie nie minie. Na zaręczynach ubrana jest w tradycyjny strój litewski, co oznacza przywiązanie do obyczajów – nie podąża za nową modą.

Hrabia – spokrewniony z Horeszkami, jedyny ich spadkobierca. Jest dziwakiem, marzycielem. W zamku widzi piękno, nie stąpa na tyle twardo po ziemi, by policzyć koszty jego utrzymania. We wszystkim widzi plastyczność obrazu, poetyckie piękno. Uwielbia wszystko, co zagraniczne (stroje, drzewa, niebo). Początkowo widzi w Zosi nimfę (do momentu rozmowy). Unika przemocy. Zaciąga się do Legionów i okazuje się świetnym żołnierzem.

Gerwazy Rębajło (Klucznik) – wierny sługa Horeszków. Na jego rękach umarł Stolnik. Poprzysiągł wytępić ród Sopliców – jest niezwykle pamiętliwy i mściwy, a nienawiść wyniszcza go od środka. Jest właścicielem miecza zwanego Scyzorykiem. To on organizuje zajazd, który niweczy plany powstańcze księdza Robaka. Po wysłuchaniu spowiedzi Jacka Soplicy wybacza umierającemu to, że zabił jego pana.

Asesor – naczelnik policji; myśliwy, właściciel Sokoła – charta.

Rejent Bolesta – znajomy Sędziego, myśliwy, właściciel Kusego – charta, zaręcza się z Telimeną.

Przez cały utwór między Asesorem i Rejentem trwa spór o to, który z ich psów jest lepszym psem myśliwskim.

Podkomorzy – to on ma rozsądzić spór o zamek toczony między Sędzią a Hrabią, jest przyjacielem domu Sopliców.

Maciej Dobrzyński – ma ponad 70 lat, jest przedstawicielem szlachty zaściankowej (zubożałej), mądry, szanowany (zwany Kurkiem na kościele – przez zmiany stronnictw, Maćkiem nad Maćkami, Zabokiem – mimo że nie walczył chwytał często „za bok” by chwycić broń).

Jankiel – Żyd, karczmarz, patriota. Pięknie gra na cymbałach.

Szlachta dobrzyńska – to wszyscy mieszkańcy zaścianka – Dobrzyna; są podatni na manipulację, porywczy – to ich Gerwazy namawia do zajazdu na Soplicowo.

Major Płut – Polak, który wstąpił do wojska rosyjskiego i jest bardziej rosyjski niż sami Rosjanie; jego oddział stacjonuje w okolic Soplicowa. Zostaje zamordowany przez Gerwazego po zakończeniu bitwy.

Kapitan Nikita Ryków – Rosjanin, który jest serdeczny wobec Polaków; musi słuchać rozkazów, ale przy tym pozostaje człowiekiem; to z nim zostaje załagodzona sytuacja po bitwie.

<< Pan Tadeusz – streszczenie i opracowanie