Przed Tobą zbiór motywów, które pomogą Ci napisać rozprawkę z wykorzystaniem „Makbeta”.

ETOS RYCERSKI

Na początek weźmy etos rycerski znany nam choćby z „Pieśni o Rolandzie”. Makbet na początku zostaje przedstawiony jako wzorowy rycerz – odważny, wierny królowi Duncanowi i oddany ojczyźnie. Jego waleczność na polu bitwy przynosi mu sławę i zaszczyty, a król darzy go wielkim zaufaniem, za zasługi nagradza go tytułem tana Kawdoru.

Jednak wraz z rozwojem akcji Makbet stopniowo porzuca wartości rycerskie. Zamiast lojalności i honoru zaczyna kierować się osobistą ambicją i żądzą władzy. Zabójstwo Duncana jest zdradą wszystkich ideałów rycerza — Makbet dopuszcza się zbrodni na swoim prawowitym władcy, którego powinien chronić. Od tego momentu staje się uzurpatorem, a jego rządy opierają się na strachu i przemocy, nie na szacunku i prawie.

W przeciwieństwie do niego Makduf i inni wierni rycerze pozostają wierni etosowi rycerskiemu – bronią sprawiedliwości, walczą w imię dobra wspólnego i ostatecznie przyczyniają się do obalenia tyrana.

PRZEMIANA BOHATERA

W „Makbecie” główny bohater przechodzi przemianę z lojalnego, szlachetnego rycerza w bezwzględnego tyrana. Początkowo wierny królowi Duncanowi, pod wpływem przepowiedni wiedźm i ambicji Lady Makbet popełnia zbrodnię, by zdobyć władzę. Z czasem coraz bardziej pogrąża się w okrucieństwie, paranoi i samotności. Jego moralny upadek prowadzi ostatecznie do klęski i śmierci.

FANTASTYKA

Motywy fantastyczne w „Makbecie” odgrywają ważną rolę, wprowadzając atmosferę grozy i każąc zadać sobie pytanie o to, kto decyduje o losie człowieka. Najważniejszym elementem fantastycznym są trzy wiedźmy, które przepowiadają Makbetowi przyszłość i budzą w nim ambicję. Wraz z nimi pojawia się Hekate, mitologiczna bogini. W utworze pojawiają się też wizje i halucynacje — Makbet widzi zakrwawiony sztylet prowadzący go do Duncana, a później ducha zamordowanego Banka. Lady Makbet z kolei doświadcza obsesyjnych wizji krwi na rękach. Fantastyczne zjawiska w dramacie symbolizują siły zła i wewnętrzne rozdarcie bohaterów, a także podkreślają nieuchronność ich tragicznego losu.

LOS

Czas na kluczowe pytanie – czy Makbet wkroczył na ścieżkę zbrodni za sprawą wróżby? Czy może sam podejmował kolejne decyzje? Mowa o motywie losu, przeznaczenia. Tak jak wspomniałam, na początku dramatu Makbet spotyka trzy wiedźmy, które przepowiadają mu, że zostanie królem Szkocji. To, co słyszy staje się katalizatorem dla jego działań. Chociaż początkowo Makbet wydaje się być zaskoczony usłyszaną przepowiednią, wkrótce zaczyna działać, by sprawić, aby się urzeczywistniła, co prowadzi go do zamordowania króla Duncana. Choć Makbet zostaje królem, to jego panowanie jest naznaczone strachem i paranoją. Jego próby kontrolowania przeznaczenia prowadzą do kolejnych zbrodni a w końcu do upadku. Ostatecznie dociera do niego, że nie może uciec przed konsekwencjami swoich czynów ani zmienić przeznaczenia. Tragedia Makbeta polega na tym, że zamiast pozwolić, by przepowiednia się spełniła w sposób naturalny, próbuje wymusić jej realizację, co ostatecznie prowadzi do jego zguby. Warto pamiętać, że wieszczki jedynie podsuwają mu wróżbę, ale to Makbet, kierowany ambicją i żądzą władzy, podejmuje konkretne decyzje. Makbet ma wolną wolę i może wybrać inną drogę. Nie musi uciekać się do morderstwa króla Duncana, a mimo to decyduje się na ten krok, pod wpływem żony i swojej wewnętrznej ambicji. To pokazuje, że to człowiek decyduje o własnym losie, kształtując go swoimi działaniami i decyzjami.

WINA I KARA

Motyw winy i kary w „Makbecie” ukazuje, jak niegodziwe czyny prowadzą do moralnego upadku bohaterów. Makbet, kierowany ambicją, zabija króla Duncana, co staje się pierwszym krokiem na drodze do jego zguby. Jednocześnie wprowadza do swojego życia poczucie winy, które manifestuje się w jego obłędzie i paranoi. Od momentu zabójstwa, Makbet nie może się uwolnić od myśli o zbrodni i jej konsekwencjach, co prowadzi do jego psychicznego rozkładu.

Kolejnym aktem zbrodni, który pogłębia jego winę, jest zlecenie zabójstwa Banka. Makbet, bojąc się utraty tronu, decyduje się na kolejne morderstwa, co prowadzi go na drogę tyranii i rządzenia poprzez terror. Jego panowanie staje się coraz bardziej brutalne, a lęk przed utratą władzy popycha go do kolejnych okrutnych czynów. W ten sposób winy się kumulują, a Makbet pogrąża się w coraz głębszym moralnym upadku.

Lady Makbet, choć początkowo silna i zdeterminowana, by pomóc mężowi w zdobyciu władzy, również staje się ofiarą własnej winy. Jej udział w morderstwie Duncana i późniejsze wyrzuty sumienia prowadzą do jej obłędu. Lady Makbet zaczyna obsesyjnie obmywać ręce, próbując „zmyć” z siebie winę, co ostatecznie prowadzi do jej samobójstwa.

Na końcu, kara Makbeta jest równie brutalna. Jego nieustanna paranoja, strach przed zdradą i niemożność pogodzenia się z własnymi zbrodniami prowadzą do jego ostatecznego upadku. W chwili, gdy Makbet zostaje pokonany i zabity, ponosi pełną odpowiedzialność za swoje czyny. Dramat pokazuje, że kara za winy nie zawsze przychodzi wyłącznie w formie zewnętrznej sprawiedliwości – często jest to wewnętrzna degradacja, która prowadzi do psychicznego rozpadu i fizycznej śmierci.

WŁADZA

Władza ukazana jest jako siła, która może zarówno przynieść człowiekowi satysfakcję, jak i go zniszczyć. I tu powtórzę to, co już wielokrotnie mówiłam, ale warto to utrwalić. Początkowo Makbet jest wiernym wasalem króla Duncana, a jego ambicje wydają się naturalne i zgodne z etosem rycerskim. Jednak przepowiednia wiedźm i naciski Lady Makbet budzą w nim żądzę władzy, która szybko przeradza się w obsesję.

Aby zdobyć tron, Makbet decyduje się na zamordowanie Duncana, zdradzając swojego władcę i rycerskie ideały. Uzurpowana władza nie daje mu jednak spokoju — Makbet zaczyna rządzić poprzez terror, popełnia kolejne zbrodnie, by utrzymać się na tronie. Władza go izoluje, rodzi paranoję i prowadzi do całkowitego moralnego upadku.

W końcu Makbet, odarty ze złudzeń, ginie w walce, a jego śmierć przywraca porządek w państwie. Przez los Makbeta Szekspir pokazuje, że władza zdobyta nieuczciwie przynosi tylko zniszczenie i że prawdziwy władca powinien kierować się honorem, a nie żądzą.

FEMME FATALE

Gdy mowa o Makbecie, zawsze pojawia się motyw kobiety fatalnej. To Lady Makbet staje się siłą napędową zbrodniczych działań Makbeta, popychając go do zamordowania króla Duncana i zdobycia tronu. Lady Makbet, ambitna i bezwzględna, nie waha się podważyć męskości swojego męża, by zmusić go do działania — jej wpływ i manipulacje sprawiają, że Makbet rezygnuje z własnych zasad moralnych.

Lady Makbet ucieleśnia w sobie cechy klasycznej kobiety fatalnej: jest silna, zdecydowana, bez skrupułów oraz gotowa poświęcić wszystko, by osiągnąć cel. Wbrew tradycyjnemu obrazowi kobiety delikatnej i opiekuńczej, Lady Makbet przejawia ogromną determinację, władczość i pragnienie kontroli. Wzywa nawet siły nieczyste, by pozbawiły ją cech kobiecych, takich jak współczucie czy litość, aby mogła bez wahania doprowadzić do zbrodni.

Jednak motyw kobiety fatalnej w dramacie Szekspira nie jest jednoznaczny. Choć Lady Makbet początkowo wydaje się nieczuła i bezlitosna, z czasem staje się ofiarą własnej zbrodni — jej psychika nie wytrzymuje ciężaru winy. Obsesyjne obmywanie rąk z wyimaginowanej krwi i ostateczne samobójstwo pokazują, że jej siła była tylko pozorna, a rola kobiety fatalnej prowadzi ją nie tylko do zniszczenia męża, ale także do własnej zguby. Ważne, by pamiętać, że choć Lady Makbet popycha męża do działania, to on sam decyduje o tym, co robi – nie można usprawiedliwiać go tym, że ktoś nim manipuluje. Makbet popełnia zbrodnię w imię własnych ambicji.

MOTYW THEATRUM MUNDI

Motyw teatru świata zakłada, że życie człowieka przypomina sztukę teatralną — ludzie są aktorami, którzy odgrywają swoje role, ale nie mają pełnej kontroli nad scenariuszem

Makbet, pan własnego losu, w rzeczywistości staje się marionetką przepowiedni wiedźm, ale przede wszystkim własnych żądz. Jego życie po zabójstwie Duncana wygląda jak dramatyczne przedstawienie pełne strachu, iluzji i złudzeń. Sam Makbet pod koniec utworu dostrzega złudność życia i sens motywu theatrum mundi — w słynnej scenie po śmierci Lady Makbet mówi, że życie człowieka jest tylko „przechodzącym cieniem”, „człowiek biednym aktorem”, który „na scenie przez godzinę się panoszy, a potem znika”. W ten sposób Szekspir ukazuje życie jako krótkotrwałe, pełne złudzeń przedstawienie, w którym człowiek odgrywa rolę przypisaną przez siły wyższe — ale mimo to ponosi odpowiedzialność za swoje działania. Makbet sam napisał dla siebie tragiczną rolę, a jego upadek jest nieuniknionym końcem źle rozegranego dramatu.

Jak widać, motywy literackie w „Makbecie” to kopalnia pomysłów podczas pisania rozprawki czy matury z języka polskiego.